Testen op schimmel: Nuttig of weggegooid geld?
Natte Kater | 10+ Jaar Ervaring | 085 060 8857
Dit wordt een redelijk lang en uitgebreid artikel. De samenvatting is dat wij het testen op schimmel niet aanbevelen. De gezondheidseffecten van schimmel verschillen per persoon. De resultaten van een schimmeltest zullen niet vertellen of jij of een familielid ziek kan worden. Verder is het zo dat ongeachte het type schimmel dat aanwezig is, dit altijd moet worden verwijderd. Het verrichten van schimmeltesten is kostbaar, en er zijn geen vastgestelde normen voor wat wel en niet een acceptabele hoeveelheid aan schimmel in huis is voor de duizenden schimmelsoorten die binnenshuis kunnen voorkomen. Het beste wat gedaan kan worden is om de schimmel veilig (professioneel) te laten verwijderen, en te werken aan een actieplan om schimmelgroei in de toekomst te voorkomen.
Schimmeltestprocedures zijn niet ontwikkeld om vast te stellen of een huis ‘veilig’, ‘gezond’, of ‘schoon’ is. In dit artikel zullen we hier dieper op ingaan en uitleggen waarom het testen op schimmel in de meeste gevallen nergens voor nodig is.
Het probleem met schimmeltesten
Huiseigenaren willen weten of ze een schimmelprobleem hebben. Onderzoekers willen weten waar de schimmel zich bevindt. Verzekeringsmaatschappijen willen weten of de schimmel is opgeruimd. Artsen willen weten of er blootstelling aan schimmel is geweest. Dus waarom zou je dan geen schimmeltest laten uitvoeren? Dit klinkt allemaal heel logisch, echter is het niet zo eenvoudig als het lijkt. De problemen met testen zijn o.a.:
- Concentraties van zwevende schimmelsporen variëren sterk gedurende uren, dagen, weken en seizoenen. Een monster genomen op één moment, op één locatie, is daarom mogelijk niet representatief voor de status quo.
- Er zijn geen numerieke normen waarmee tests kunnen worden vergeleken. Hierdoor is interpretatie moeilijk.
- Zelfs uitgebreide, goed uitgevoerde tests kunnen niet bepalen hoeveel blootstelling mensen in het verleden hebben gehad.
- Luchtschimmeltests zijn duur om uit te voeren. Geld dat wordt uitgegeven aan schimmeltesten zal ertoe leiden dat er minder geldt overblijft om de schimmel te verwijderen en het waterprobleem dat tot de schimmelgroei heeft geleidt te verhelpen.
- Het kan dagen, maar vaak zelfs weken duren voordat de testresultaten bekend worden gemaakt.
Testen op schimmel moet worden uitgevoerd om specifieke vragen te beantwoorden die niet kunnen worden beantwoord met eenvoudigere, nauwkeurigere of directere benaderingen met minder onzekerheden. Het is hierom dat bijv. het meten van luchtschimmelconcentraties niet wordt aangeraden.
De waarschijnlijkheid dat luchtsamples informatie zullen verschaffen die inspectie niet doet, is zeer klein. Luchtmonsters moeten worden beperkt tot situaties waarin mensen symptomen ervaren die lijken op schimmel gerelateerde symptomen, maar waar geen schimmel wordt aangetroffen gedurende een inspectie.
Hoe weet ik zonder schimmeltest waar ik mee te maken heb?
Schimmeltest aanbieders houden van complexiteit en verwarring terwijl het allemaal heel simpel is. Als je schimmel ziet of ruikt, dan heb je schimmel. Je hoeft niet een test uit te voeren op schimmel als je het ziet of ruikt. Het kennen van de type schimmel veranderd niet hoe je hierop reageert. Alle schimmel moet op dezelfde manier worden behandeld. Het moet worden verwijderd zonder mensen bloot te stellen aan veel schimmelsporen of fragmenten. En, het onderliggende vochtprobleem dat de schimmel heeft veroorzaakt moet worden opgelost. Het weten welk type schimmel het betreft heeft geen invloed op de uit te voeren werkzaamheden om het vochtprobleem te corrigeren of om de schimmel veilig te verwijderen.
Wat je wel moet weten is hoe groot het besmette gebied is, en waar de gebieden zich bevinden. Dit is essentieel voor het kunnen vormen van een actie- en veiligheidsplan. Hoe groter het getroffen gebied, hoe voorzichter dit moet worden opgeruimd.
Het bepalen van de oppervlakte hoeveelheid schimmel gebeurt door de ruimte visueel te inspecteren. Omdat schimmelproblemen worden veroorzaakt door vochtproblemen, is zorgvuldig inspecteren waar water waarschijnlijk aanwezig is of is geweest, de beste methode om schimmelgroei op te sporen.
Hoe inspecteren op schimmel?
Kijk op plaatsen waar je water zou kunnen aantreffen. Onthoud dat schimmel kan groeien op verborgen plaatsen, zoals binnen muren of onder meubels en kasten. Luchttesten vertellen je niet waar de schimmel vandaan komt – ze vertellen enkel dat deze op dat moment in de lucht zit. De luchttest kan een vermoeden geven van een bron, maar niet de specifieke locatie aanwijzen. De bron van de schimmel moet nog steeds worden gevonden. Monsters zijn geen vervanging voor inspectie. Inspectie kan echter vaak een vervanging zijn voor testen.
Wat kunnen testen niet beantwoorden?
Schimmeltestprocedures zijn niet ontwikkeld om vast te stellen of een huis veilig, gezond of schoon is. Momenteel bestaan er geen normen om veilig, gezond of schoon te bepalen. Schimmeltestprocedures voor binnenshuis zijn ontwikkeld om de locaties te identificeren waar schimmel groeit of waar het heeft gegroeid.
Een deel van het probleem is dat niemand weet wat typische omstandigheden zijn voor huizen, kantoren en scholen – er is geen referentie ter vergelijking. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan om deze vraag te kunnen beantwoorden. Op een dag zullen we het weten, maar we weten het nu niet en het zal nog vele jaren duren voordat we het antwoord op deze vraag weten.
Het andere deel van het probleem is dat er geen dosis-responscurve is voor schimmel en mensen. We weten gewoon niet hoelang en hoeveel blootstelling aan welke typen schimmels leidt tot problemen. Het is nog moeilijker als je beseft dat geen twee mensen hetzelfde zijn. Er wordt ook onderzoek gedaan om deze vraag te beantwoorden en op een dag zullen we ook het antwoord op deze vraag hebben. Deze vraag is veel moeilijker te beantwoorden dan de vorige vraag en het zal waarschijnlijk veel langer duren voordat we het antwoord weten. Gezond verstand vertelt ons echter dat te veel schimmel gedurende een verlengde periode een probleem is voor de meeste mensen.
Schimmeltesten zijn niet nodig om ‘te veel’ te kwantificeren. Te veel schimmel in een huis is duidelijk. Als je schimmel ziet en ruikt – heb je schimmel – en als je het ziet en ruikt, heb je er waarschijnlijk te veel van. Onthoud, schimmel heeft water nodig. Geen water, geen schimmel. Sterker nog, je kunt stellen dat als er geen waterprobleem is, er ook geen schimmelprobleem is.
Als een huis schimmel heeft en het waterprobleem dat tot schimmel heeft geleid is gevonden, heeft het geen zin om op schimmel te testen. De schimmeltest zal niks vertellen wat je niet al weet. Namelijk, dat de schimmel opgeruimd moet worden en het waterprobleem dat tot de schimmel heeft geleid moet worden verholpen.
Schimmeltesten – vooral luchttesten – zijn vaak onnauwkeurig. Luchtsamples geven op zijn best een momentopname van de lucht op één locatie gedurende één moment. Luchtsamples zijn daarom niet representatief voor luchtomstandigheden gedurende een langere periode, tenzij veel luchtsamples worden genomen over een periode van enkele weken of maanden. Luchtmonsters schatten de hoeveelheid schimmel in de lucht gedurende de dag meestal te hoog of te laag in.
Hoe zoek ik naar vocht en schimmel?
Enkele bijwerkingen van blootstelling aan zwarte schimmel kunnen zijn:
Kijk op plaatsen waar je water zou kunnen vinden dat van buitenaf is gelekt, is gelekt uit interne waterbronnen of is gecondenseerd op koude oppervlakken. Dit kunnen zijn:
- Hoge plekken zoals daken en zolders.
- Lage plekken zoals kelders en kruipruimtes.
- Gaten bij deuren en ramen.
- Leidingen en badkamerarmaturen.
Kijk ook goed op natte plekken die materialen bevatten die als schimmelvoeding kunnen functioneren zoals bewerkte houtproducten (papier, met papier bedekt gipskarton, karton, spaanplaat, OSB, vezelplaat) of houtproducten (timmerhout, multiplex).
Verborgen schimmel opsporen
Schimmel kan groeien op verborgen plekken. Verborgen ruimtes die vaak schimmel verbergen, zijn:
- Achter of onder kasten, meubels, rekken, apparaten, armaturen, opslagcontainers; onder gootstenen, kasten, kartonnen dozen, toiletten; op muren achter hoofdeinden, boekenkasten, banken, dressoirs, archiefkasten of toiletten.
- Achter wand-, plafond- of vloeroppervlakken – onder vinylbehang, plinten (de ruimte onder keuken- en badkamerkasten), onder tapijt of vinyl vloeren.
Er zijn verschillende manieren om te achterhalen of schimmel groeit op een van deze locaties. Inspectie is de meest directe methode en geeft vaak het beste resultaat met de minste inspanning. Verplaats het meubilair; kijk onder dozen, achter toiletten en in kasten. Onderzoek vinylbehang op bobbels en bulten en roze of paarse vlekken die er doorheen bloeden. Vochtmeters kunnen helpen bepalen of een materiaal nat is, zelfs als het er droog uitziet. Vochtmeters geven onmiddellijke resultaten.
Verschillende fiberoptische instrumenten (boroscopen en endoscopen) maken het kijken binnen holtes mogelijk via een klein gaatje. Deze methode is echter niet zo betrouwbaar als het openen van de holte en er direct in kijken.
Wees voorzichtig bij het openen van muren of vloeren. Gedurende het proces kan veel schimmel in de lucht vrijkomen. Werk altijd met een goede veiligheidszuiger om het stof te verzamelen en bescherm jezelf tegen blootstelling met een geschikt veiligheidsmasker.
Hoe moet ik schoonmaken zonder schimmeltest?
Hoe de schimmel opgeruimd moet worden, moet gebaseerd zijn op de hoeveelheid aanwezige schimmel. Des te meer schimmel, des te voorzichter er gewerkt moet worden. De hoeveelheid aanwezige schimmel wordt bepaald door de oppervlakten die bedekt zijn met schimmel. Richtlijnen voor schimmelverwijdering zijn vaak dan ook gebaseerd op dit principe. Het aantal vierkante meter aangetast oppervlak bepaalt de schimmelverwijderingsaanpak.
Het bepalen van de hoeveelheid aangetaste schimmeloppervlakken gebeurt niet door schimmeltesten, maar door visuele inspectie. Overal. Het is hierbij vaak nodig om gaten in muren, plafonds en vloeren te maken. Omdat schimmelproblemen worden veroorzaakt door vochtproblemen, is zorgvuldig zoeken naar vochtoverlast de beste aanpak om de schimmel op te sporen.
Wanneer zijn schimmeltests wel nuttig?
Biologische metingen bieden soms nuttige informatie bij het vinden van verborgen schimmel wanneer grondig onderzoek geen vocht of schimmel heeft gevonden.
Het vergelijken van luchtsamples in verschillende kamers en buitenshuis geeft soms bewijs dat er schimmelgroei is of op zijn minst een kolonie van sporen binnenin een gebouw. Er zijn echter problemen met het gebruik van deze methode als beoordelingsinstrument:
- Grote variaties over uren, dagen, seizoenen vereisen talrijke monsters.
- Er is een verschil tussen totale schimmelspoortellingen en levensvatbare spoortellingen. Totale spoortellingen zijn meer representatief voor allergenenbelasting dan levensvatbare spoortellingen. Levensvatbare spoortellingen vertegenwoordigen een fractioneel deel van de totale spoortelling en kunnen het totale aantal schimmels in de lucht grof onderschatten.
- Levensvatbare schimmelsporen tellingen kunnen enige informatie verschaffen die totale spoortellingen niet kunnen verschaffen. Alleen levensvatbare spoortellingen staan speciatie toe (de identificatie van schimmels op soortniveau). Dit kan nuttig zijn om te proberen te onderscheiden of lucht gedragen spoortellingen een buiten- of binnenshuis bron weerspiegelen.
- Monsters die geen bewijs tonen van groei binnenshuis kunnen fout-negatieven zijn. ‘Geen groei’ kan niet worden gebruikt om te concluderen dat er geen schimmelbron binnenshuis is.
- Vanwege deze onzekerheden moeten veel monsters worden genomen om de kans op het verkrijgen van bruikbare informatie te vergroten.
De kans dat luchtsamples bewijs levert dat niet d.m.v. inspectie verkregen kan worden is zeer klein. Reserveer luchtmetingen daarom alleen voor mysterieuze gevallen waarbij mensen klagen over symptomen die consistent zijn met blootstelling aan schimmel, maar waar geen schimmel wordt gevonden gedurende inspectie.
Hoe weet ik dat alle schimmel is opgeruimd zonder testen?
Het mantra voor opruimen is ‘schoon en droog.’ Als je het niet ziet of ruikt op een oppervlak, heb je het waarschijnlijk niet. En als je er wel wat van hebt, zelfs als je het niet ziet of ruikt, heb je er waarschijnlijk niet veel van. Een beetje resterende schimmel is geen probleem, tenzij vocht beschikbaar is.
Onthoud, schimmel is overal. Zelfs als de opruiming 100 procent van de schimmel verwijdert, zullen sporen die in de lucht zweven schimmel snel opnieuw in het gereinigde gebied introduceren. De ‘witte handschoentest’ en gezond verstand zijn nog steeds de beste aanpak. Geen stof en vuil – geen schimmel.
Alle oppervlakken moeten vrij zijn van puin, stof en vuil. Er kan resterende schimmel in het gebouw achterblijven die onzichtbaar is, maar dit is acceptabel. Het doel is niet om het gebouw te desinfecteren of te steriliseren. Het doel is om mensen niet bloot te stellen aan grote hoeveelheden schimmel.
Veel van de schimmels die gebouwen koloniseren komen in grote getalen voor in de buitenlucht. Zelfs als de opruiming 100 procent van de schimmel verwijdert, zullen via de buitenlucht weer schimmelsporen worden geïntroduceerd in het gereinigde gebied. Dit is waarom we blijven herhalen: los het onderliggende vochtprobleem op om nieuwe schimmelvorming te voorkomen!
Dit brengt ons tevens bij het tweede deel van het opruimingsmantra – drogen, drogen, drogen. Een beetje schimmel is geen probleem. Een beetje resterend vocht kan dit wel zijn. Houd je ruimtes daarom altijd droog met idealiter een relatief luchtvochtigheidspercentage van rond de 40%.
Laat ons u helpen
Schimmel- of vochtprobleem in je woning of bedrijf? Bel dan de Natte Kater. Wij zijn 24/7 inzetbaar en voeren werkzaamheden uit voor families, als woningbouwvereniging en andere partijen. Wij staan klaar om te helpen, wacht dus geen moment langer. Neem vrijblijvend contact met ons op via ons contactformulier, of mail / bel ons direct via info@nattekater.nl of 085 060 8857.
(Like ons op Facebook en deel s.v.p. dit artikel via social media zodat je anderen hiermee kunt informeren.)
Over Natte Kater
Natte Kater is onderdeel van Frisse Kater BV, opgericht in september 2014, gevestigd te Amsterdam. Doordat wij na verloop van tijd bij Frisse Kater BV veel calamiteitenreinigingsopdrachten binnenkregen gerelateerd aan water en stormschade hebben wij besloten ons hier verder in te specialiseren met als gevolg de geboorte van Natte Kater. Natte Kater is dé specialist op het gebied van calamiteitenreiniging bij waterschade, ontvochtigen / drogen van ruimtes, en schimmelsanering. Wij opereren landelijk en zijn 24/7, 365 inzetbaar.